Kimyasal kullanımından kaynaklanan kirleticiler arasında ilaç sanayisi kaynaklı endokrin bozucular ve çevrede çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olan mikro kirleticiler başta geliyor.
Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Hidrolik Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. Mehmet Emin Aydın, mikro kirleticiler ve endokrin bozucuları, nanogram veya mikrogram boyutunda olan, çevre ve insan sağlığına zararlı oldukları bilinen, genellikle çevredeki doğal bozulma süreçlerine dayanıklı, kalıcı kirleticiler olarak tanımladı.
Mikro kirleticilerin organik ve inorganik olmak üzere 2 gruba ayrıldığını, bu bileşiklerin bazılarının kanserojen ve toksik etki gösterip çevre ve insan sağlığına zarar verebildiğini belirten Aydın, “Pestisitler, poliaromatik hidrokarbonlar, poliklorlu bifeniller gibi organik mikro kirleticiler aynı zamanda endokrin bozucudur.
Yer kabuğunda doğal olarak bulunan ve bozulmaları veya yok olmaları mümkün olmayan ağır metallerin inorganik mikro kirleticiler sınıfına girer. Genel olarak toksik olan ve çevre kirliliğine yol açan bu gruba kurşun, kadminyum, krom, demir, kobalt, bakır, nikel, cıva ve çinko olmak üzere 60’ın üzerinde metalin dahil edilebilir” dedi.
50 milyondan fazla kimyasal madde kullanımda
Endokrin bozucuların, basit olarak normal hormonal fonksiyonları etkileyen kimyasallar veya kimyasal karışımlar olarak tarif edilebileceğini söyleyen Aydın, “Küresel olarak kullanılan 50 milyondan fazla kim yasal madde var ve bunların 1000’den fazlası endokrin bozucu.
Doğal olanlar, gıdalarda bulunabilen fitoöstrojendir. Sentetik olanlar ise mikro kirleticiler, pestisitler, plastikleştiriciler, tıbbi ilaçlar gibi kimyasallardır. Endokrin bozucuların bir kısmı kozmetik yani kişisel bakım ürünlerinde de var. Bunlar gıda ve içecek ambalajları gibi plastik maddelerde, oyuncaklarda, halılar ve böcek ilaçları dahil günlük kullanılan birçok üründe bulunuyor. Mobilyalarda ve bazı tekstil ürünlerinde kullanılan alev geciktirici kimyasallar da endokrin bozucudur” ifadelerinde bulundu.
